Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
«Бондаревская средняя общеобразовательная школа»
Рассмотрено
Руководитель ШМО
_____________/Деревягина Т.П./
протокол заседания ШМО
от 29.08.2025г. № 1
Согласовано
Заместитель директора по УВР
_____________/Карташова Е.И./
от 29.08.2025 г.
Утверждено
Директор МБОУ «Бондаревская СОШ»
_____________/Кузьмичева Н.А./
Приказ № 165 от 01.09.2025 г
РАБОЧАЯ ПРОГРАММА
учебного предмета «Литературное чтение на родном (хакасском) языке (языке народа Российской Федерации)»
для обучающихся 4 класса
на 2025-2026 учебный год
Бондарево, 2025
Чарыдыuлыu сöс
«Пос (хакас) тiлiнеӊ литературнай хығырығ» программазы 4 клазына Федеральнай хазна ӱгредіг стандарттарына тӧстенiп пазылған.
Программаныӊ содержаниезі Бондарев ӧӧн школаныӊ eгредbг планына килiстiре тимнелген.
«Пос (хакас) тiлiнеӊ литературнай хығырығ» предметтiң ӧӧн пӧгіннерiне кірчелер:
– тексттi истiлдiре паза пос алынҷа хығырып, аның ӧӧн сағызын пӱкӱлее сизінері; поcты паалап полары, постың сағызынаң ӱлезерi; хығырған
тексттi, кӧмес алыстырып, чоохтап пiлерi; хығырған тексттi таллап, чайаачы тоғыста посты ӧӧн матырларның орнына турғыс полары;
– хығырчатса, чоохтасчатса, пасчатса, литература пiлiстерiн сизiнері; олох туста сiлiг, хоос сӧстернең тузаланарға ӱгренері; тиксі сағыскӧгiстi пайыдып, чоох алғыдары;
– ӱгренҷiнiң кӧңнiн кӧдiрiп, хоных турғысчатхан пӧгiннернi толдырары, сидiктернi тобырарға ӱгредері; ынархас, сын нандырығ, чахсы кирек
паза аннаң даа пасха нравственнай кӧрiмнернең тузаланары; пос чирiне, Ада чир-сууна хынысты тыыдары; аймах-пасха чоннарның культуразын
оңарары паза улуғлиры.
Хакастілінеңӱгренілчеткенлитературнайхығырығның ӧӧн кӧстеглері:
– хакас литературазына паза хакас тіліне кибірли ӱгредерінде пос чонының культуразының аарластығ чардыхтарын ӧнетін чарыдары;
– пос чонының культуразынаӊ паза тіл ибіркізінең танызып, пурунғыларның хыйға чахығларына тӧстеніп, амғы тусха килістіре кирері;
– пурунғыдағы паза сағамғы тустағы тархын палғалыстарын чарыдып, ол палғалыстар ӱзілбестеңер чоохтап, нандырығлығ ӱгренҷілер
поларын сизіндіріп, кӧніктірері;
– хакас тілінең чахсы оңарып, пілдістіг паза ӧткін хығыр- ғаны чахсы хығырығҷы полчатханынаң палғалыстығ; ӱгренҷілернің литературадаң
піліс тузазын тыыдып (функциональная литературная грамотность), пос тілінең аймах-пасха оңдайларнаң тузаланып, чоох алғыдары;
табыраххығырығнычахсыландырарғаоңдайпирері; ол оңдайларның пірсі – литературадағы тексттер тузазын (смысл) оңар полары; паза пірсі, –
ӧнетін аймах-пасха оңдай- лығ(техника) хығырығнаң тузаланып,текстті ортаоңарып,ӱгренҷілернің чайаачы паз ачоох алыс полар пілістерін
тилідері; текстті орта оңарарға кибірли ӱгредері; ӱгренҷінің чайаачы хығырыға кӧңнін кӧдірері.
Хакас тілінең ӱгренілчеткен литературнай хығырығның ӧӧн кӧстеглеріне чидері пирілген пӧгіннер хоостыра пӧгілчелер: – Россия хазна
чуртағҷызы полчатхан пілінізін, Ада чир- суубысха, чонға паза Россияның тархынына, пос нациязына, родына поғдархасты кибірли тыыдары;
Россиядағы аймах чоннарның ынархастығ поларына кӧніктірері;
– хакас чонның аарлапчатхан тархын паза культура пілізіне кибірли ӱгредері паза ӱгренҷілерні пос чонының культура паза тіл ибіркізіне орта
кирері; пастағлығ школаның ӱгренҷілерін хакас литературазының ӧӧніне – этика саринаңах сағыстығ поларға кӧнiктiрерi;
– хакас тілінің художественно-эстетическай тадиин сизініп, хакас литературазының произведениелері хоостыра пілістерні алғыдары;
– ӱгренҷінің пос ӧзізі, пос тілі алғыпчатханы тӧреміл хығырарға хынарынаң палғалысчатханына кӧңнін кӧдірері;
– аймах-пасха тексттерні пос оңарып, оларны паалап полары, чахсы хығырығҷы саналчатханына килістіре ӧскірері, чоохтазығда,
талазығларда, ӱзӱріглерде аралазары;
– аймах-пасха кӧрімніг чоох алғытчатхан оңдайларнаң тузаланып, хығырған тексттеңер чоохтап алай пазып, пос сағыстарын читіріп
поларына кӧніктірері.
«Пос(хакас) тiлiнеӊ литературнай хығырығ» предметке 4-ҷі класста – 34 ч (неделяда 1 ч).
«ПОС(ХАКАС)ТІЛІНЕҢ ЛИТЕРАТУРНАЙ ХЫҒЫРЫҒНЫҢ» ПРЕДМЕТ ЧИДІГЛЕРІ
Ӱгренҷілернің, 4-ҷіклассты тоозып,ӱгреніп алары:
– хоос литератураның паза фольклорның аарлығ сари полған на кізее прай саринаң теелчеткенін оңарары, произве- дениелерде ах сағыстың
аарлиин, чуртас аразындағы паза пос чонының культуразын, ағаа хоза Россиядағы паза тилекейдегі аймах чоннарнин табары, ӱгренген
произведениелерде этиканың ах сағыстығ оңнағларын оңарары;
– хоос литературазын паза чонның аастағы чайаачызын тӧреміл хығырар паза тыңнир кирексінізін кӧзідері: поссиніне килістіре хығырығны
пӱдірері;
– ӱгредіг пӧгіннері хоостыра истілдіре паза пос алынҷа хығырары, аймах оңдайлығ хығырығнаң тузаланары (ӱгреністіг, таныстырығлығ,
тілес таллағлығ, кӧрглеп таллағлығ);
– букваларны паза слогтарны иртірбин паза алыстыра турғыспин, истілдіре пӱкӱлее сӧстернең хығырары паза ӱгренчеткеннернің тузына
килістіре улуғ нимес прозалығ, кибелістіг произведениелерні минутада 80-ар сӧстең тӧбіннимес чӧрімніг хығырары;
– ӱгренген произведениелернің темалары хоостыра кибелістерні кӧрбин 5-тең тӧбін нимес чоохтиры;
– хоос произведениелерін паза таныстырығлығ, искірігліг, наука тексттерін арониры;
– прозанаң алай кибеліснең киптелген чоохты арониры: кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын [ритм, ойғалыс (рифма), строфа] адиры,
кееркестіг произведениені эпическайнаң (алыптығ нымахтаң) арониры;
тыңнаан
алай
хығырған
произведениенің
сарығын,
ӧӧнін
(содержание)
паза
пілдіриин
(смысл)
оңарары:
таныстырығлығ,ӱгредіглігпазахоостексттергесурығларны,ол санда сидіксіністіг (проблемнай) орта турғызары паза оларға нандырары;
– алынҷа фольклорның сарыхтарын (сананыс, таптырғас, сӧспек, ӱтертіс, кип-чоох, чон сарыны, тахпах, тикпе сӧстер, хайхастығ,
чуртастаңар паза аң-хустардаңар ны- махтар, хайхастығ кип-чоох паза иргі кип-чоох) паза хоос литератураның сарыхтарын (литературнай нымах,
чоох, кибеліс, басня) адиры, Россиядағы паза тилекейдегі аймах чоннарның фольклорының кӧзідімнерінең тузаланары;
– хығырған текстті хоос литератураның сарыхтарынаң [литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня, улуғ чоох (повесть), поэма] тиңнестіре
адиры, Россияның, пасха хазналарның паза хакас литературазының аймах сарыхтарын кӧзідімге чоохтап полары;
– текстті тиксі ӱзӱрерi паза пос оңдайынҷа чоохтиры (интерпретация):ӧӧн сурығны паза ӧӧн сағысты пос алынҷа табары, произведение
текзінде полған киректернің изерістірезін сайбабин чоохтиры, полған киректернің, тексттегі эпизодтың палғалызын іле сығарары, текстті план
хоостыра хатап чоохтиры;
– матырның хылығын чарыдары, тудынғанын паалиры, аның сомын хоости чоохтиры; тексттегі араласчыларның (персонажи) хылыхтарын,
матырның ниме иткені, аның сағызы,пілінгеніпіргепалғалысчатханынілезінесығара-ры, пирілген паалағ [тӧӧйлес (аналогия) алай кизе-тоғыр
(контраст)] оңдайынҷа произведение матырларын тиңнестірері, оларның, иткен киректерінеңер постың кӧрізін чарыдары; тексттең матырның
чайаан сомын, аның пілінгенін,чир-чайаанныңкӧрімін(пейзаж)пазачуртістінің(интерьер) хоос чоохтарын табары; произведениеде полчатхан
киректернің, явлениенің, матырның ниме иткенін істезіг- сылтағлығ палғалыстарҷа ілезіне сығарары;
– текстке чағын алай, сӧстікнең тузаланып, таныс нимес сӧстерні чарыдары, текстте ол сӧс кӧні паза ибіркiли хайди киректелгенін паза тілнің
хоос оңдайларын [тиңнестіріг, сӧстер хоостазы (эпитет), тіріг чіли кӧзіткені (олицетворение), метафора, гипербола] табары;
– ӱгренген оңнағларны піліне тузаланары [сӧс ээзі, бас- няның моральы,литература матыры, араласчы (персонаж), хылых, ӧӧн сурығ (тема),
ӧӧн сағыс (идея), адалғаны, произведениенің ӧӧні, эпизод, пілдіріг чардыхтары (смысловые части), пӱдіс (композиция),тиңнестіріг,сӧстер
хоостазы (эпитет), тіріг чіли кӧзіткені (олицетворение), метафора, гипербола, кееркес (лирика), эпос, хоос ома (образ)];
– тыңнаан алай хығырған произведение ӱзӱриинде араласханы: хакастарның литература тіліне тӧстеніп, орфоэпия, сӧс тузазы, грамматика
синнері хоостыра пос алынҷа чоох (монолог) паза сӧс алысханын (диалог) чоохтирын пӱдірері; тыңнаан алай хығырған тексттерҷе пазып паза
паспин олаңай чарыдығларны ит полары, нандырығны тексттегі кӧзідімнернең чарыдары;
– текстке план пӱдірері [сурығлығ, номинативнай, чоох кизектіг (цитатнай), толдыразынаң (сӧснең), таллағлығ, хыза (сжато)], матырның
адынаң,чоох ээзінің сырайына лыстырып, ӱзінҷі араласчының орнына турып, хатап чоохтиры;
– орта хығырығның сині хоостыра сырай пастыра хығы- рары, пазымнарны орта турғызары, произведениенің улуғ нимес кизектерін
(эпизодтарын) сценада эмоция хоостыра турғызары;
тыңнаан алай хығырған соонда, произведениенің ӧӧні хоостыра ӧнетін пирілген темаҷа пазып алай паспин дее чоохтанғанын пӱдірері (10
чоохтағдаң тӧбін нимес), ӧнетін пирілген темаҷа сочинение пазары, пасчатса, аймах оңдай-лығ чоохтарнаң [прай саринаң чарытхан чоох
(повествова- ние),хоостичоох(описание),изептесчоох(рассуждение)] тузаланары, пос пасхан текстті орта паза оңарылыстығ па- зылған чоохтар
чіли килістіре тӱзедері;
– хығырған произведениее ӧнетін кӧрілген изеріс (алго ритм) оңдайынҷа паалағ пирері;
– хығырған соонда тӧӧйлес (аналогия) оңдайынҷа пос сағынып, хоза чоохтиры (сочинять), пірее матырның адынаң
произведениеніңтоозылғанынпосоңдайынҷапӱдірері(10 чоохтағдаң тӧбін нимес);
– ӱгредіг пӧгіннері хоостыра сығарылған изданиенің аппарадынаң танығлар хоостыра тузаланары [тасты, таптырғазы, аннотациязы, хоозы,
сӧс алны, хоза пирілгені (приложение), сносказы, хоза сизіндірии (примечание)];
– пос алынҷа хығырыға книганы чӧптіг список хоостыра табары, картотеканаң тузаланары, хығырған киндедеңер чоохтиры паза пос
сағыстарынаң ӱлезері;
– ӱгредіг пӧгіннері хоостыра хоза искіріг аларға справочнай литературанаӊ паза Интернет ресурстарынаң (чарадылған кіріс полза)
тузаланары.
Пастағлығ школада хакас тілінең апарылчатхан литературнай хығырығ хоостыра ӱгренген чидіглеріне (личностные результаты)
мындағ кӧнігістер кірчелер:
1) гражданскопатриотическайкибірлігӱгредіг:
Ада-чир сууна хынары – иң аарлығ ниме. Россияа, тӧреен- ӧскен чиріне – Хакасияа, хакас паза орыс тіліне, Россия Федерациязының, пос
тӧреен-ӧскен чирінің тархынына паза культуразына хыныснаң хайығ салары, прай культуралар халых чон аразында аймах палғалыстығ полғанын
паза пол- чатханын оңарары;
– пірге нациялығ піліністі оңарып, хазнаның паза пос тӧреен-ӧскен чирінің пурунғы, полчатхан паза полар тустың оңдайларын сизініп, хакас
литературазына паза аймах чон- нарның чайаачызына тӧстеніп, пос чонының паза аймах-пасха чонның кибіріне паза культуразына улуғласнаң
хайары;
– кізі халых чонның чардығы полчатхынын сизініп, аның правозын паза нандырығлығ полчатханын, аның улуғлазын паза синін пілінгенін, ах
сағыстың (нравственно-этические) синін паза кізілер аразындағы пілізіс оңдайларынаңар пастағы оңнағларны сизінері;
2) сағыскӧгіс алғыдар кибірліг ӱгредіг (духовнонравственное воспитание):
– полған на кізінің пос оңдайлығ хылынызын оңниры,аны пос чуртазы алай хығырығҷы пілізі хоостыра сизінері;
– кізее хынары, паарсиры, аны улуғлиры, полыс полары, килістіре сӧстерні таап, постың хылынызы хоостыра пасхаларына сизіктіг поларын
оңарары;
– полған на кізее хомай ағылчатхан хылынысты чағын албазы (кізі пӱдізінеңер, аның істіндегі чозағынаңар, тіл хоостыра
чабалланчатханынаӊар);
– чазы тиң олғаннарнаң тіл алыс полары, хырыспин, сидіксіністерні тобырары, ол санда хоос произведениелернің кӧзідімнеріне тӧстенері;
3) сілігніаарлиркибірліг ӱгредіг:
– хоос культураны оңниры, улуғлиры паза аймах-пасха оңнағлығ искусстваа, кибірлерге, пос чонының паза аймах чоннарның чайаачызын
оңарары;
– аймах кӧрімніг чайаачыда постаңар чоохтап кӧзідері (самовыражение), ол санда сӧстің искусствозын оңнирға кӱстенері;
4) физическай кибірліг ӱгредіг, хазых культуразы улуғ кирексіністе паза туза полчатханын сизіндірері:
– хазых полар правилолар паза хорғыс чох (посха паза пасха кізілерге) чуртас оңдайы ибіре (ол санда искірігліг) полары;
– физическай паза психическай хазыхха хайраллап хайары;
5) істеністеңеркибірлігӱгредіг:
– чуртаста паза халых чон аразында тоғыстың орнын оңниры, тоғыстың нандырығлығ паза кӧстегліг полчатханын пілері, аймах кӧрімніг
тоғысты пос алынҷа идерін паза аймах профессиялар парын сизінері;
6) экологиядаңаркибірлігӱгредіг:
– чир-чайаанны аарлиры, кізі паза аң-хустарның чир-чайаандағы палғалызын хоос произведениелерде сизінері;
– ӱрег ағылчатханына тоғырланары;
7) наука саринаң пілісті аарлир ӱгредiг:
– ибіркізін наука саринаң чарытчатханын сизінері, сӧстің ӧӧнін оңнап, авторның сағызын, пілінізін, ӧӧн сағызын (идея) хоос омалар пастыра
сӧснең чайаанын оңарары;
– ӱгредіг паза чуртас пӧгіннерін толдырып, тузалығ хығырығны сизініп алары;
– хығырығҷы тоғызын пос оңдайли пӱдірері, посты литератураҷа тилідері, піліс аларға хынары, тоғысты пос алынҷа толдырары, пастағ
(инициатива) идері, фольклорда паза хоос литературада писательлернің чайаачызын пілерге хынаачы оңдайға кӧніктірері.
Хакас тілінең ӱгренілчеткен литературнай хығырығның чидіглері піліс алҷаӊ (познавательный), чоох алысчаң (коммуникативный),
изерістіре итчең (регулятивный) тиксі ӱгредіг идіглері паза хада-пірге тоғынып ит полчатханы хоостыра пӧгілчелер.
Ӱгренҷілернің піліс алҷаӊ тиксі ӱгредіг идіглері мындағ логическай тӧстегнің тоғызы хоостыра ӧскені полар:
– тема, ӧӧн сағыс (мораль), сарых хоостыра произведениелерні тиңнестірері, авторны тоғызынаң килістірері, чоохтапчатхан кізідең,
матырдаң арониры, ӱгренген оңнағларнаң килістіре тузаланары;
– сарыххоостырапроизведениелерніпіріктірері;
– пірее ӧӧн танығ хоостыра пӧліс (классификация) идері; тема, сарых, кӧрім хоостыра произведениелерні пӧліп полары;
– полтаны (пӱдісті) ӱзӱрчетсе, тоғырлас (противоречие) паза закон хоостыра оңдайларны табары, искірігнің (полтаның) орта пӱдізі
сайбалғанын таап, хатап пӱдірері, произведениенің ӧӧнін хысхаҷахти (аннотация) пӱдірері, пирілген алгоритм хоостыра паалағ (отзыв) пирері;
– ӱгредіг-практикалығ пӧгіннерні пӧгерінде читпес искі- ріглерні пирілген алгоритм хоостыра табары;
текстке план пӱдірзе, текстті хати чоохтаза, матырларның хылыхтарын чарытчатса, фольклор паза хоос тексттернің полтазында сылтағ-істезігліг
палғалыстарны іле сығарары.
Ӱгренҷілернің піліс алҷаӊ тиксі ӱгредіг идіглерінің пірсі мындағ істезiгліг (исследовательский) идіглер хоостыра ӧскені полар:
– ӱгретчінің сурығлары хоостыра сағам полчатхан кирек- тернің паза полар хынған сағыстарның пасхалалчатханын таныхтиры;
– ӱгретчінің полызиинаң кӧстегні, пӧгіннерні, объекттің алысчатхан кӧрімін пасха оңдайнаң чоохтиры;
– пӧгіннерні пӧкчең аймах оңдайларнаң тузаланып, тиңнестіріп, килістірезін (пирілген критерийлер хоостыра) таллап полары;
– объекттің оңдайын турғысханын пирілген план хоостыра чуртасха чағын піліске (опыт) тӧстеніп, сидік нимес істезіг иртіріп,
палғалыстарны оңарары (чардых – пӱкӱл, сылтағ – салтары):
– чарадығ (вывод) алып паза кӧргенін киречілепчеткен салтарлар хоостыра идері (чуртасха чағын піліс, пӧліс, тиңнестіріг, істезіг);
– тиліпчеткен чӧрімні (процесс),кирек хабарны (событие), халған салтарны (последствие), оларның ситуацияларының тӧӧйін (сходный) паза
тӧӧйлезін (аналогия), азынада піліп (прогнозировать), сизінері.
Ӱгренҷілернің піліс алҷаӊ тиксі ӱгредіг идіглерінің пірсі искіріглернең тоғынарының ӧскені полар:
– искіріг алҷаң киректі пос табары;
– ӧнетін пирілген искіріг алҷаң киректі пӧгілген изеріс (алгоритм) хоостыра табары;
– сын алай тайма искіріглерні посха орта паалиры алай ӱгретчі пирген оңдайнаң сыныхтиры;
– Интернетте тілеен искіріглернің чочынызы чох поларына улуғларның [ӱгретчі, іҷе-паба, закон хоостыра кізі (законный представитель)]
чӧбінең тузаланары;
– ӱгредіг пӧгіннеріне килістіре тексттіг, видео, графикалығ, ӱнніг искіріглерні пӱдірері паза ӱзӱр полары;
– кӧзідер схемаларны, таблицаларны пос оңдайынҷа пӱдірері.
Ӱгренҷілернің чоох алысчаӊ тиксі ӱгредіг идіглерінің пірсі аның чоохтас полчатханы полар:
– сағынғанын (суждение) сизініп пӱдірері (формулировать полары), таныс орыннарда кӧстеглер паза оңдайлар хоостыра постың эмоциязын
кӧзідері;
– чоох алысчатхан кізіні улуғлиры, сӧс алысчатса, тала- зығда пір чӧптіг тудынары;
– полған на кізінің пос кӧрізін улуғлиры;
– пос кӧрізін ипти,аарлап,нандырығлығ чоохтиры;
– чоохты турғысхан пӧгіннерге килістіре пӱдірерi;
– килістіре чоох оңдайынҷа, чоохтап алай пазып, тексттерні тимнирі [хоости чоох (описание), изептес чоох (рассуждение), изеп чоох
(повествование)];
– парли алай ӧменең иткен тоғыс тӱзімін, сыныхтап кӧргенінің салтарларын, кічіг істезіглерін, проектнай тоғыстарын тоозып, улуғ нимес
чоохты чон алнында тудары;
– чон алнында тудар чоохха килістіре хоостар (иллюстрация) идерi (хоос, сом, видео, плакат).
Ӱгренҷілернің изерicтiре итчеӊ (регулятивный) тиксі ӱгредіг идіглерінің пірсі аның тудынғанын пос синінҷе оңдайлиры
(самоорганизация) полар:
– ӱгредігліг пӧгінні толдырары пӱдірген план хоостыра иділзе, салтар полар;
– тузаланчатхан идіглер изерістіре пӱдірілерге кирек.
Ӱгренҷілернің изерicтiре итчеӊ тиксі ӱгредіг идіглерінің пірсі аның посты сыныхтап тудынған (самоконтроль) кӧнігістерi полар:
– ӱгредігнің чидіглерін алай читпес сылтағларын оңарары;
– алҷаастарны итпес оңдайларның пірсі ӱгредіг идіглерін тӱзедері.
Ӱгренҷілернің тиксі ӱгредіг идіглерінің пірсі хада-пірге тоғынып ит полчатханы полар:
– хысха алай ыраххы тусха турғызылған пӧгіннерні пӱдіргені (ӧме пӧгіннерін толдырчатса, пос алынҷа аралазары), ӱгретчі пирген план
хоостыра синніг алай олаңай ситуациялар аразындағы пос хаалағларын паза тустарын орта турғызары;
– хада-пірге тоғынҷаң кӧстеглерні алары, оларны толдырар идіглерні ӧменең пӱдірері: рольларны ӱлестірерге, чоохтазарға, чӧрімні паза хадапірге иткен тоғыстың салтарын ӱзӱрері;
– тоғысха тимдезін кӧзідерi: устирға, чахығларны толдырарға (подчинение), талазығларны пос алынҷа чарадарға;
– тоғыстың пос чардығын нандырығлығ толдырары;
– тиксі чидіглерде постың салтарын паалиры;
– пирілген кӧзідіглер хоостыра хада-пірге пӱдірілчеткен проект чахығларында аралазары
Пос (хакас) тiлiнең литературнай хығырығ предметтiң темалар хоостыра пӱдiрiлген план (4класс)
№
7
1
Теманың содержаниезi
Частар
Сағамғы сӧс чайаачыларыныӊ олғаннардаңар чоохтары.
А.Кидиеков «Кӧрiк»
Н.Н.Тиников«Ӏкi нанҷы» чоох.
И.П. Топоев. «Сағыс паза кӧгiс».
И.П. Топоев «Аалҷыбай Микей»
Н.Е.Тиников «Чолда»
Хакас чонының пазылбин пӱткен чайаачызы. Фольклорның кічіг сарыхтары.
Хайхастығ кип-чоохтар, чир-чайааннаңар, аң-хустардаңар паза тағлар-суғлар
аттарынаңар кип-чоохтар
Ах ӱӱснең Хара ӱӱстеңер (кип-чоох)
Айран кӧл (кип-чоох)
5
2
2
3
4
5
6
8
9
10
11
Прай
Олған тусха килістіре алыптығ нымахтарның ӱзіктері.
Хакас чонының хайҷылары-нымахчылары. М.Е.Кильчичаков.«Пӱріҷек пазаТузыҷах»
Орыс чонының нымахтары.
«Хан хызы–паға»(тілбестеенЕ.Н.Угдыжекова).
Россиядағы аймах-пасха чоннарның нымахтары.
Тӱрк чонның нымағы«Син пайзың»(тілбестеен А.Ф. Алахтаева)
Хакас литературазының тӧстегҷілері.
ХакасавторларыныңпроизведениелерӱзіктеріВ.А.Кобяков.«Айдоның
кӧргені»(«Айдо»улуғ чоохтаң ӱзік).
К.Кильчичаков «Чой паза Пай»
Илбек Адачаа кӧрімі хакас литературазында.
Н.Е.Тиников.«Кавристің кӧглері»(ӱзік).
А.А. Халларов. «Ыырлас» (Акай» (ӱзік)
Кізі паза чир-чайаан хакас писательлернің чайаачызында.
И.М.Костяков.«Махачы Маҷоң» чоох
Г.Казачинова «Кинеткен ағастар»
Л.Чебодаева «Таңнастығ сундухтар»
Хакас кибелісчілернің кибелістері.
Н.Доможаков «Школам»
В.Г.Майнашев «Ирбен ызы»
А.В.Тюкпеев.«Часхы тан»
Г.В.Кичеев.«Хысхаҷах кибелістер»,«Тӧртліктер», «Тахпах кибелістер»
Хакас чонның тархынынаң алылған чоохтар.
«Маңан ат» хайхастығ кип-чоох.
Я.И.Сунчугашев.«Алыптығнымахта–чонның тархыны паза культуразы»
«Тарчы суғ» кип-чоох
Россиядағы орыс паза аймах-пасха чоннарның пасха хазнаның авторларының
литературазында олғаннардаңар произведениелер
Д.Мамин-Сибиряк.«Пора мойынах»(тілбестеен М.Н. Чебодаев)
Ю.Тувим.«Кинек сӧзіҷектер»(тілбестеенВ.В.Угдыжеков).
И.Крылов «Кӧӧк паза Петух»
Олғаннарға тимнелген периодика.
(«Ноға-ноғаҷахтар»,«Хола пырғыҷах»,«Хакас чирі». Литературно-художественнай
тергілер«Кӱніҷек», «Тигір хуры»)
2
4
2
4
4
4
3
3
1
34ч
Пос (хакас) тiлiнең литературнай хығырығ предметтiң календарно-тематическай планированиезi (4 класс)
И/
с
Тематическай пӧлiктер
паза темалар
Нинҷе час
Прай
Сыныхт
Теманың
содержаниезi
Ÿгренҷiнiң уроктағы тоғызын кӧзiткенi
Сағамғы сӧс чайаачыларыныӊ олғаннардаңар чоохтары (5ч)
Дата
1
А.Кидиеков «Кӧрiк»
1
Чоох
2
Н.Н.Тиников«Ӏкi нанҷы»
1
Чоох
3
И.П. Топоев. «Сағыс паза
кӧгiс»
1
Чоох
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Öменең тоғынары:матырның хылығын чарыдары,
тудынғанын паалиры, тексттегі араласчыларның
(персонажи) хылыхтарын, матырның ниме иткені, аның
сағызы, ілезіне сығарары
Чайаачы тоғыс: «Сын нанҷы» хайдағ оңдайлығ поларға
кирек улуғ нимес чоохтағ пас саларға
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Ікілердең тоғынары:букваларны паза слогтарны
иртірбин паза алыстыра турғыспин, истілдіре пӱкӱлее
сӧстернең хығырары
Прай класснаң тоғынары: чоохтағы араласчыларның
(персонажи) хылыхтарын, ілезіне сығарары, пирілген
паалағ кизе-тоғыр (контраст)] оңдайынҷа произведение
матырларын
тиңнестірері,
оларның,
иткен
киректерінеңер постың кӧрізін чарыдары;
Öменең тоғынары:текстке план пӱдірері [чоох кизектіг
(цитатнай)]кӧңнiңе килiсчеткенiн чарыда чоохтиры
Кӧріп, истіп сизінері: тыңнаан, произведениенің
сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Прай класснаң тоғынары: чоохтағы араласчыларның
(персонажи) хылыхтарын, ілезіне сығарары, пирілген
паалағ кизе-тоғыр (контраст)] оңдайынҷа произведение
матырларын
тиңнестірері,
оларның,
иткен
киректерінеңер постың кӧрізін чарыдары;
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Ікілердең тоғынары:чон аразында иптiг поларға
ӱгретчеткен сӧспектернi сағысха кирерi
01.09
08.09
15.09
4
И.П. Топоев «Аалҷыбай
Микей»
1
5
Н.Е.Тиников «Чолда»
Пiрер таптырғас, сиспек
паза сӧспек тимнеп
килерге
1
6
Сӧспектер,
сиспектер,
табырах чоохтаныстар
1
7
Ах ӱӱснең Хара ӱӱстеңер
(кип-чоох)
Айран кӧл (кип-чоох)
1
Чоох
- прозанаң алай кибеліснең киптелген чоохты
арониры: кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын [ритм,
ойғалыс (рифма), строфа] адиры,
- матырның хылығын чарыдары, тудынғанын паалиры,
аның сомын хоости чоохтиры; тексттегі
араласчыларның (персонажи) хылыхтарын, матырның
ниме иткені, аның сағызы, пілінгені пірге
палғалысчатханын ілезіне сығарары
- хоос литератураның сарыхтарын (литературнай
нымах, чоох, кибеліс, басня) адиры,
Чоох
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Ікілердең тоғынары: хоос текстке сурығлар турғызары
паза оларға нандырары
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры, матырның ниме
иткені, аның сағызы, iлезіне сығарары
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Хакас чонының пазылбин пӱткен чайаачызы (2ч)
Фольклорның кічіг Öменең тоғынары: фольклорның сарыхтарын (сананыс,
сарыхтары.
таптырғас, сӧспек, кип-чоох, чон сарыны, тахпах, тикпе
сӧстер,
аң-хустардаңар
нымахта
адиры
паза
тиңнестiрерi
Хайхастығ кипчоохтар, чирчайааннаңар, аңхустардаңар паза
тағлар-суғлар
аттарынаңар кипчоохтар
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Ікілердең тоғынары: букваларны паза слогтарны
иртірбин паза алыстыра турғыспин, истілдіре пӱкӱлее
сӧстернең хығырары
Чайаачы тоғыс: пасха кӧллердеңер чоох тимнирi
Олған тусха килістіре алыптығ нымахтарның ӱзіктері (2ч)
22.09
29.10
06.10
13.10
8
М.Е.Кильчичаков.«Пӱріҷе
кнең Тузыҷах»
1
Хакас чонының
хайҷыларынымахчылары
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Прай класснаң тоғынары
тексттең матырларның чайаан сомнарын, аның
пілінгенін, чир-чайаанның кӧрімін (пейзаж) табары;
- хоос литератураның сарыхтарын (литературнай
нымах, чоох, кибеліс, басня) адиры;
20.10
9
М.Е.Кильчичаков.«Пӱріҷе
к пазаТузыҷах»
1
Хакас
чонының
хайҷыларынымахчылары
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры, матырның ниме
иткені, аның сағызы, iлезіне сығарары
Чайаачы тоғыс: произведениенің улуғ нимес
кизектерін хатап хығырары
Ікілердең тоғынары:букваларны паза слогтарны
иртірбин паза алыстыра турғыспин, истілдіре пӱкӱлее
сӧстернең хығырары
Öменең тоғынары:матырның хылығын чарыдары,
тудынғанын паалиры, Дифференцированнай тоғыс:
таныс нимес сӧстернiң тузазын сӧстікте табары
27.10
10
«Хан хызы–паға»
(тілбестеен
Е.Н.Угдыжекова)
1
11
«Хан хызы–
паға»(тілбестеен
Е.Н.Угдыжекова).
1
Орыс чонының нымахтары(2ч)
Нымах
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры, аның сомын хоости
чоохтиры; тексттегі араласчыларның (персонажи)
хылыхтарын, матырның ниме иткені, аның сағызы,
пілінгені пірге палғалысчатханын ілезіне сығарары
- хоос литератураның сарыхтарын (литературнай
нымах, чоох, кибеліс, басня) адиры,
Нымах
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры, матырның ниме
иткені, аның сағызы, iлезіне сығарары
Чайаачы тоғыс: произведениенің улуғ нимес кизектерін
хатап хығырары
10.11
17.11
12
Тӱрк чонның нымағы «Син 1
пайзың» (тілбестеен А.Ф.
Алахтаева)
13
Алтай чонының
нымағы«Махтанҷых
тӱлгӱ»(тілбестеен А.В.
Астанаева).
1
14
В.А.Кобяков «Айдоның
кӧргені»(«Айдо» улуғ
чоохтаң ӱзік).
1
Таныс нимес сӧстернiң тузазын сӧстікте табары
Чайаачы тоғыс: «Хан хызы–пағанаң» тоғазығ
Россиядағы аймах-пасхачоннарның нымахтары (2ч)
Нымах
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Ікілердең тоғынары: орта хығырығның сині хоостыра
сырай пастыра хығырары, пазымнарны орта
турғызары
Нымах
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Ӱгредiг диалогында аралазары:- хоос литератураның
сарыхтарын (литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня)
адиры,
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры, матырның ниме
иткені, аның сағызы, iлезіне сығарары
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Ікілердең тоғынары: орта хығырығның сині хоостыра
сырай пастыра хығырары, пазымнарны орта
турғызары
Хакас литературазының тӧстегҷілері (2ч)
Хакас
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
авторларының
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
произведениелер
сурығларға нандырары;
ӱзіктері
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры, аның сомын хоости
чоохтиры;
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Прай класснаң тоғынары: истілдіре паза пос алынҷа
хығырары, аймах оңдайлығ хығырығнаң тузаланары
(тілес таллағлығ, кӧрглеп таллағлығ)
24.11
01.12
08.12
15
К.Кильчичаков «Чой паза
Пай»
1
16
Н.Е.Тиников.«Кавристің
кӧглері»(ӱзік).
1
Ÿзiктi читiре хығыр
саларға
17
1
Н.Е.Тиников.«Кавристің
кӧглері»(ӱзік).
Матырның омазын хоости
чоохтирға тимнен саларға
18
А.А. Халларов. «Ыырлас»
(Акай» (ӱзік)
1
19
А.А. Халларов. «Ыырлас»
(Акай» (ӱзік)
1
Басня
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
- Прай класснаң тоғынары: хоос литератураның
сарыхтарын (литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня)
адиры, матырның хылығын чарыдары, тудынғанын
паалиры, аның сомын хоости чоохтиры;
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Илбек Ада чаа кӧрімі хакас литературазында (4ч)
Хакас
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
авторларының
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
произведениелер
сурығларға нандырары;
ӱзіктері
Прай класснаң тоғынары: тексттең матырның чайаан
сомын, аның пілінгенін, чир-чайаанның кӧрімін
(пейзаж) паза чурт істінің (интерьер) хоос чоохтарын
табары;
Хакас
Ӱгредiг диалогында аралазары матырның хылығын
авторларының
чарыдары, тудынғанын паалиры, аның сомын хоости
произведениелер
чоохтиры; тексттегі араласчыларның (персонажи)
ӱзіктері
хылыхтарын, матырның ниме иткені, аның сағызы,
пілінгені пірге палғалысчатханын ілезіне сығарары
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Хакас
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
авторларының
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
произведениелер
сурығларға нандырары;
ӱзіктері
Прай класснаң тоғынары: хоос литератураның
сарыхтарын (литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня)
адиры, матырның хылығын чарыдары, тудынғанын
паалиры, аның сомын хоости чоохтиры
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Прай класснаң тоғынары: хығырған произведениее
Хакас
ӧнетін кӧрілген изеріс (алгоритм) оңдайынҷа паалағ
авторларының
пирері; тексттең матырның чайаан сомын, аның
произведениелер
15.12
22.12
29.12
12.01
19.01
ӱзіктері
20
И.М.Костяков.«Махачы
Маҷоң»
1
21
Г.Казачинова «Кинеткен
ағастар»
1
22
Г.Казачинова «Кинеткен
ағастар»
1
пілінгенін, чир-чайаанның кӧрімін (пейзаж) паза чурт
істінің (интерьер) хоос чоохтарын табары;
Ікілердең тоғынары: орта хығырығның сині хоостыра
сырай пастыра хығырары, пазымнарны орта турғызары,
произведениенің улуғ нимес кизектерін (эпизодтарын)
сценада эмоция хоостыра турғызары;
матырның хылығын чарыдары, тудынғанын паалиры,
аның сомын хоости чоохтиры; тексттегі
араласчыларның (персонажи) хылыхтарын, матырның
ниме иткені, аның сағызы, пілінгені пірге
палғалысчатханын ілезіне сығарары
Кізі паза чир-чайаан хакас писательлернің чайаачызында(4ч)
Чоох
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Прай класснаң тоғынары: матырның хылығын
чарыдары, тудынғанын паалиры,
Ікілердең тоғынары: тексттең матырның чайаан сомын,
аның пілінгенін, чир-чайаанның кӧрімін (пейзаж) хоос
чоохтарын табары;
Чоох
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Прай класснаң тоғынары: хығырған тексттең чирчайаанның кӧрімін (пейзаж) табары;
Прай класснаң тоғынары: хоос литератураның
сарыхтарын (литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня)
адиры, матырның хылығын чарыдары, тудынғанын
паалиры, аның сомын хоости чоохтиры
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
- Ӱгредiг диалогында аралазары: ӱгредіг пӧгіннері
Чоох
хоостыра истілдіре паза пос алынҷа хығырары, аймах
оңдайлығ хығырығнаң тузаланары (таныстырығлығ,
тілес таллағлығ, кӧрглеп таллағлығ)
Чайаачы тоғыс: хығырған соонда тӧӧйлес (аналогия)
26.01
02.02
09.02
23
Л.Чебодаева «Таңнастығ
сундухтар»
1
24
Н.Доможаков «Школам»
1
Кибелістi кӧрбин
чоохтирға ӱгрен саларға
25
В.Г.Майнашев
«Ирбен ызы»
Сiлiг хығырарға
тимнен саларға.
Ирбен оттың
тузазын пiлiп
аларға
1
оңдайынҷа пос сағынып, хоза чоохтиры (сочинять),
пірее матырның адынаң произведениенің тоозылғанын
пос оңдайынҷа пӱдірері (10 чоохтағдаң тӧбін нимес);
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Чоох
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
хоос литератураның сарыхтарын (литературнай нымах,
чоох, кибеліс, басня) адиры,
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Хакас кибелісчілернің кибелістері (4ч)
КибелісӰгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған
сарын
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
- Прай класснаң тоғынары:тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) паза пілдіриин
(смысл) оңарары;
Ікілердең тоғынары: хығырған произведениее ӧнетін
кӧрілген изеріс (алгоритм) оңдайынҷа паалағ пирері;
кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын [ритм, ойғалыс (рифма),
строфа] адиры. Прай класснаң тоғынары:хоос литератураның
сарыхтарын (литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня)
адиры
Кибеліс
Ӱгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
- Прай класснаң тоғынары: тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) паза пілдіриин
(смысл) оңарары;
Ікілердең тоғынары: кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын
[ритм, ойғалыс (рифма), строфа] адиры
–ӱгредіг пӧгіннері хоостыра истілдіре паза пос алынҷа
хығырары, аймах оңдайлығ хығырығнаң тузаланары (тілес
таллағлығ, кӧрглеп таллағлығ);
16.02
05.03
02.03
26
А.В.Тюкпеев.«Часхы тан»
Часхының сiлиин ӧңнең,
сӧснең читiр пирерге
1
27
Г.В.Кичеев.«Хысхаҷах
кибелістер»,«Тӧртліктер»,
«Тахпах кибелістер»
Кибелістi кӧрбин
чоохтирға ӱгрен саларға
1
28
«Маңан ат» хайхастығ
кип-чоох.
1
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң тузазын
сӧстікте табары
Кибеліс Ӱгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған
сарын
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Прай класснаң тоғынары: тыңнаан, хығырған
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) паза пілдіриин
(смысл) оңарары;
Ікілердең тоғынары: кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын
[ритм, ойғалыс (рифма), строфа] адиры
ӱгредіг пӧгіннері хоостыра истілдіре паза пос алынҷа
хығырары, аймах оңдайлығ хығырығнаң тузаланары (тілес
таллағлығ, кӧрглеп таллағлығ);
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң тузазын
сӧстікте табары
«Тахпах
Ӱгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған
кибелістер»
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
- Прай класснаң тоғынары:
тыңнаан, хығырған произведениенің сарығын, ӧӧнін
(содержание) паза пілдіриин (смысл) оңарары;
Ікілердең тоғынары: кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын
[ритм, ойғалыс (рифма), строфа] адиры
– ӱгредіг пӧгіннері хоостыра истілдіре паза пос алынҷа
хығырары, аймах оңдайлығ хығырығнаң тузаланары (тілес
таллағлығ, кӧрглеп таллағлығ);
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң тузазын
сӧстікте табары
Хакас чонның тархынынаң алылған чоохтар(3ч)
Кип-чоох
Прай класснаң тоғынары: хығырған произведениее ӧнетін
кӧрілген изеріс (алгоритм) оңдайынҷа паалағ пирері;
тексттең матырның чайаан сомын, аның пілінгенін, чирчайаанның кӧрімін (пейзаж) паза чурт істінің (интерьер)
хоос чоохтарын табары;
Ікілердең тоғынары: орта хығырығның сині хоостыра сырай
пастыра хығырары, пазымнарны орта турғызары,
16.03
30.03
06.04
29
Я.И.Сунчугашев.«Алыпт
ығ нымахта–чонның
тархыны паза
культуразы»
1
30
Сыныхтағлығ тоғыс
1
Чоох
1
Сыныхтағлығ
тоғыс
произведениенің улуғ нимес кизектерін (эпизодтарын)
сценада эмоция хоостыра турғызары;
матырның хылығын чарыдары, тудынғанын паалиры, аның
сомын хоости чоохтиры; тексттегі араласчыларның
(персонажи) хылыхтарын, матырның ниме иткені, аның
сағызы, пілінгені пірге палғалысчатханын ілезіне сығарары
Прай класснаң тоғынары:хоос литератураның сарыхтарын
(литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня) адиры,
Ӱгредiг диалогында аралазары:тыңнаан, ӧӧнін (содержание)
оңарары: сурығларға нандырары;
Ікілердең тоғынары:букваларны паза слогтарны иртірбин
паза алыстыра турғыспин, истілдіре пӱкӱлее сӧстернең
хығырары
Дифференцированнай тоғыс: таныс нимес сӧстернiң
тузазын сӧстікте табары
Пос алынҷа тоғынары: хығырған произведениенің сарығын,
ӧӧнін (содержание) оңарары: сурығларға нандырары; хоос
литератураның сарыхтарын кӧзiдерi; тексттең матырның
чайаан сомын, аның пілінгенін табары;
13.04
20.04
Россиядағы орыс паза аймах-пасха чоннарның пасха хазнаның авторларының литературазында олғаннардаңар произведениелер (3ч)
31
Нымах
Ӱгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған 27.04
Промежуточная аттестация 1
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
Д.Мамин-Сибиряк.«Пора
сурығларға нандырары;
мойынах»(тілбестеен М.Н.
Öменең тоғынары: орта хығырығның сині хоостыра сырай
Чебодаев)
пастыра хығырары, пазымнарны орта
турғызары,произведениенің улуғ нимес кизектерін
(эпизодтарын) сценада эмоция хоостыра турғызары;
Ікілердең тоғынары: тексттең матырның чайаан сомын, аның
пілінгенін, чир-чайаанның кӧрімін (пейзаж) паза чурт істінің
(интерьер) хоос чоохтарын табары; Прай класснаң
тоғынары: хығырған произведениее ӧнетін кӧрілген изеріс
(алгоритм) оңдайынҷа паалағ пирері;
тексттең матырның чайаан сомын, аның пілінгенін, чирчайаанның кӧрімін (пейзаж) табары;
32
1
Ӱгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған 04.05
Ю.Тувим.«Кинек
Чоох
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сӧзіҷектер» (тілбестеен
В.В.Угдыжеков).
33
34
Прай
И.Крылов «Кӧӧк паза
Петух»
Олғаннарға тимнелген
периодика («Ноға
ноғаҷахтар», «Хола
пырғыҷах»,«Хакас чирі».
Литературнохудожественнай
тергілер«Кӱніҷек», «Тигір
хуры»)
д/з Олғаннарға тимнелген
газетазар чоох алай хоос
тимнеп ызарға
1
Басня
Олғаннарға тимнелген периодика (1ч)
Газеталар,
сығарылған изданиенің аппарадынаң танығлар хоостыра
журналлар
тузаланары [тасты, таптырғазы, аннотациязы, хоозы, сӧс
алны, хоза пирілгені (приложение), сносказы, хоза
сизіндірии (примечание)];
1
34
сурығларға нандырары; Прай класснаң тоғынары: тыңнаан,
хығырған произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание)
паза пілдіриин (смысл) оңарары;
Ікілердең тоғынары: кибелістернің пасхаҷыл оңдайларын
[ритм, ойғалыс (рифма), строфа] адиры ӱгредіг пӧгіннері
хоостыра истілдіре паза пос алынҷа хығырары, аймах
оңдайлығ хығырығнаң тузаланары (тілес таллағлығ,
кӧрглеп таллағлығ); Дифференцированнай тоғыс: таныс
нимес сӧстернiң тузазын сӧстікте табары
Ӱгредiг
диалогында
аралазары:тыңнаан,
хығырған 18.05
произведениенің сарығын, ӧӧнін (содержание) оңарары:
сурығларға нандырары;
Дифференцированнай тоғыс: пос алынҷа хығырыға книганы
чӧптіг список хоостыра табары, картотеканаң тузаланары,
хығырған киндедеңер чоохтиры паза пос сағыстарынаң
ӱлезері; Чайаачы тоғыс: орта хығырығның сині хоостыра
сырай пастыра хығырары, пазымнарны орта турғызары;
Ікілердең тоғынары: тексттең матырның чайаан сомын, аның
пілінгенінтабары;
Прай класснаң тоғынары: хоос литератураның сарыхтарын
(литературнай нымах, чоох, кибеліс, басня) адиры
1
25.05
